Yarpuz, yabani nane olarak da bilinen sarmaşık otu gibi bir bitkidir. Botanikte Mentha pulegium olarak tanınan yarpuzun diğer adları filiskin, pülüskün ve narpuzdur. Latince adından da anlaşılacağı üzere yarpuz “mentha” adı verilen aromayı taşımaktadır. Halk arasında mentol olarak bilinmektedir. Çiçekler kümeler halinde ve lila, mavi ve mor renkte olabilmektedir. Yarpuz çiçeklerinin açma ayları ise Temmuz ve Ağustos aylarıdır. Tohum kahverengi, oval ve çok hafiftir. Yarpuz bitkisi derelerin olduğu güçlü, nemli ya da sulak toprakta bulunur. Bu nedenle yurdumuzun sulak alanlarında bu bitkiye rastlamak mümkündür. Yarpuzun baş bileşenleri olarak iso menthone, neo menthone, menthone ve pulegone sayılabilir. Yarpuz kullanımında kullanmadan önce bir doktora danışmakta yarar mülahaza ediyoruz.
Yarpuz bitkisi genel olarak çay olarak kullanılabilmektedir. Fakat çay yaparken diğer çaylarla birlikte harmanlanması uzmanlar tarafından tavsiye edilmektedir.
YARPUZ HANGİ ETKİLERE SAHİP?
Yarpuz eskiden beri soğuk algınlığı ve kadınlarda adet düzensizliklerini gidermek için kullanılır. Şimdilerde yarpuzun farklı alanlarda da kullanımı yaygınlaştı. İşte bunlardan bazıları;
Anti Hysteric: Ani histerik saldırıları, bilinçsiz şiddet davranışı ve bayılma gibi durumlardan muzdarip olanların hayatları risk içerisindedir. Bu kişilerin yanmak, boğulmak, kesme olasılığı yüksek derecededir. Onlar her zaman, ateş, su, aşındırıcılar ve yükseklikten kendilerini uzak tutmalıdırlar. Yarpuzda bulunan uçucu yağlar, sinirler ve beyin üzerindeki etkisi nedeniyle, bu saldırıların kontrolüne yardımcı olur. Özellikle histerik bayılma yararlıdır.
Anti mikrobiyal & Anti Bakteriyel: Yarpuz, mikrop ve bakteriler üzerinde zehir etkisi gösterir. Bu sayede onların neden olduğu enfeksiyonlardan bizi korur.
Anti romatizmal: Yarpuzda bulunan uçucu yağlar sinirler ve kan dolaşımı üzerindeki olumlu ve uyarıcı etkisi ile anti romatizmal etki gösterir. Yanı sıra artrit hastalığına da ilaç olarak ideal bir kombinasyon oluşturur. Bir depurative(temizleyici) olması, vücuttan ürik asit gibi toksinlerin ortadan kaldırılması, böylece romatizma arkasındaki en büyük neden ortadan kaldırılmasına teşvik etmektedir. Sinirler üzerinde uyuşturma etkisi romatizma ve artrit ağrılarının dindirilmesine yardımcı olur.
Anti Septik: Yaralar ve iç organlarda, özellikle idrar yolları, böbrek ve rahim mikroplar tarafından enfeksiyona yakalandığında septik(mikroplu) hale gelebilir. Bu yağı çok hafif dozda kullanıldığında bu mikrop veya bakterili bölgenin temizlenmesine yardımcı olur.
Sıkıştırıcı: Geleneksel olarak, yarpuzdaki uçucu yağlar diş ve diş etleri üzerinde olumlu etkiye sahiptir. Bu özellik de diğer kaslarda kasılma neden olarak ve onları sıkılaştırır. Vücudun diğer kısımlarında da gevşek, asılı deriyi yukarı çeker ve germe sağlar. Saç köklerini güçlendirir ve kan damarlarında kanama durdurmaya yardımcı olur.
YARPUZUN DİĞER FAYDALARI
Akciğerin temizlenmesine yardımcı olur. Solunum yollarındaki gevşek balgamın dışarı atılmasını sağlar.
Yarpuz güçlü bir kan temizleyicidir. Bir diğer faydası da kana taze oksijen karıştırma yardımcı olur.
Yarpuz hazmı kolaylaştırmak için tüketilebilir. Aynı zamanda sindirim salgılarının sekresyonunu uyararak sindirimi teşvik etmektedir.
Menstruasyonu geciken(adet) bayanlarda daha fazla östrojen ve progesteron gibi bazı hormonların üretimini hızlandırarak adet görmeyi düzenli hale getirir.
Yarpuzdaki uçucu yağlar sivrisinek ve pire gibi evdeki böcekler için zehirlidir. Bir zamanlar bu yağ övgüyle ve bir böcek kovucu olarak tanınırmış.
Yarpuzdaki uçucu yağlar çok düşük dozlarda kullanıldığında mide problemleri tedavi edilebilmektedir. Mide içine asit salgısı ve safrayı uyararak mide asit-baz dengesinin korunmasına yardımcı olur, aynı zamanda da iltihapları ve tahrişleri yatıştırır.
Ayrıca, safra kesesi rahatsızlıkları ve karaciğer, sarılık ve hepatit ve tümörler ile ilgili gazları tedavi etmek için kullanılır.
UYARILAR:
Bir bitkisel tedavi olarak yarpuz kullanırken dikkatli olmak gerekmektedir. Yarpuzdan elde edilen uçucu yağlar çok yoğun olup insan ve diğer hayvanlar için zehirlidir. Yenmesi bile(içten alınmamalıdır) küçük dozlarda olsa ölüme neden olabilir. O çok güçlü bir çocuk düşürücü olduğundan kesinlikle gebelikte kaçınılmalıdır. Akciğer, solunum yolları ve karaciğere zarar verebileceğinden aromaterapide kullanılması önerilmemektedir. Yarpuz çayı beş gün fazla kullanılmamalıdır. Günde en fazla 3 bardak alınmalıdır. Yarpuz uçucu yağı çok zehirli olduğundan yutulmamalıdır.
Yukarıda iletilen nedenlerden dolayı yarpuz profesyonel gözetiminde etkin olabileceği unutulmamalıdır. Kendinizi çay demleyecekseniz karıştırma işlemini unutmayınız ve sadece önerilen miktarlarda demlemeye özen gösterip, beş gün için önerilen miktardan daha fazla tüketmeyin. Beş günden fazla yarpuz çay içmek böbrek, karaciğer hasarı ve merkezi sinir sistemi neden olabilir. Yarpuz çayı içildikten sonra mide bulantısı ve baş dönmesi gibi yan etkileri içerebilir. 18 yaş altındaki çocuklar ve emziren annelerin yarpuz çayı içmemeleri tavsiye edilmektedir.