Turunç (Citrus aurantium), sedef otugiller ailesi içinde bir alt grup olan turunçgillerden, 1-6 m boyunda, kış aylarında yaprak dökmeyen bir ağaçtır. Bütün Akdenize kıyı ülkelerde, Güneydoğu Asya kıyılarında yetişen, kışın yaprağını dökmeyen ağaca ve bu ağacın portakala benzeyen, fakat suyu acımtırak olan meyvesine verilen addır. Diğer isimleri Citrus aurantium, Citrus aurantium var. amara, Sour orange ve Bigaradier olarak bilinir.
Yaprakları parlak ve almaşık dizilişlidir. Çiçekleri beyaz renkli ve güzel kokuludur. Meyvesi küre şeklinde olup, sarı-turuncu renktedir. 8-12 tane dilimi vardır. Meyvesinin usaresi ekşimsi-acı lezzettedir. Olgunlaşmamış meyvelerin kabuklarında uçucu yağ, C vitamini, pektin ve hesperidin vardır. Çiçeklerinden turunç çiçeği esansı çıkarılır.
Turuncun Bilinen Yararları
Sinirleri yatıştırır. Şehveti kuvvetlendirir. Kalbi kuvvetlendirir, serinletir. Safra, ishal ve kusmayı keser. Spazmları giderir. Hazmı kolaylaştırır. Çarpıntıyı önler, üzüntü ve sıkıntıyı giderir. Fazla alınmamak kaydı ile şeker hastalığına faydalıdır. Şerbeti (suyu) içilirse mideyi temizler. Turunçtan yapılan şurup, mide yanmalarına karşı faydalıdır. İştahı açma özelliğine sahip, aynı zamanda susuzluğu giderir. Turuncun çekirdeği, kabuğu, yaprağı ve çiçeği insana hararet verir. Turuncun kokusu veba sağlığını önler ve havanın temizlenmesini sağlar. Sarı kabuğun turunç macunu yapılır. Macun kulunç ağrısına karşı iyi gelir. Turunçtan eğer iki miskal şurup yapılıp içilirse bütün zehirlenmelere karşı yararlı olur.
Uyarı: Turunç suyu sinirlere ve nefes darlığına iyi sayılmaz. Fazlası böbrekleri rahatsız edebilir.
Turunç Nasıl Toplanır ve Saklanır?
Turunç kabukları soyulduktan sonra kurutulur. İşleneceği zaman soğuk suyun içine konur ve birgün üzeri kapatılarak bekletilir. Altın sarısı renkli dış kabuk (Latince Fluvedo) işe yaramayan beyaz süngerimsi iç kabuktan (Albedo) ayrılarak kurutulur veya hemen işlenir. Çiçekleri Mart’tan Ekim’e kadar toplanarak kurutulur ve özel kaplarda muhafaza edilir. Parfümericilikte kullanılır. Kabuğun iç kısmından reçel yapılır.