Pamuk (Gossypium hirsutum), ebegümecigiller (Malvaceae) familyasından anayurdu Hindistan olan kültürü yapılan otsu veya odunsu bir bitkidir. Diğer isimleri Gossypium, Cotton, Cotton plant ve Cotonnier olarak bilinir. Ülkemizde pamuk üretimi Çukurova, Ege, Güneydoğu Anadolu bölgeleri ile Antalya yöresinde yoğun olarak yapılmaktadır.
Pamuk, lif ve yağ elde etmek amacıyla ekilen bitkidir. Gövdesi dik, dallanmış ve çok tüylüdür. Yaprakları uzun saplıdır. Meyvesi 3-5 gözlü bir kapsüldür. Her gözün içinde siyahımsı renkli, oval ve üzeri, uzun, sık ve beyaz tüylerle örtülü 5-10 tane tohum vardır. Birçok türü vardır.
Yurdumuzda koza veya yerli türü yetiştirilir. Yerli pamuk 75-80 santimetre boyunda, yan dalları, kısa, gövde ve yaprak sapları siyah benekli bir türdür. Haziran-Temmuz aylarında sarı çiçekler açar. Çiçekleri çabuk solar ve ceviz iriliğinde koza yapar. Kozalar olgunlaştıktan sonra hasat yapılır. bitkiler.gen.tr Tohumlarının çevresinde meydana gelen ince, yumuşak teller işlenerek hidrofil pamuk yapılır. Çiğit denilen pamuk tohumlarından pamukyağı elde edilir. Hekimlikte kök kabukları ve yaprakları kullanılır.
Toplanması ve Saklanması
Haziran-Temmuz aylarında sarı çiçekler açar. Çiçekleri çabuk solar ve ceviz iriliğinde koza yapar. Kozalar olgunlaştıktan sonra hasat yapılır.
Pamuğun Bilinen Yararları
Kabızlığı giderir. Ateşi düşürür. Aybaşı yokluğunu giderir. Adet kanı söktürür. Bağırsakları yumuşatır. Cildi yumuşatır ve rahatlatır.
Pamuk Nasıl Kullanılır?
Sanayide tekstil maddesi olarak, çocuk bezi ve pedlerde, makyaj malzemelerinde kullanılmasının yanında tıp alanında da yaygın olarak kullanılır. Özellikle hidrofil pamuk küçük yaralarda ve yaralanmalarda pansuman malzemesi ve kan durdurucu olarak kullanılır. Pamuğun tohumu sıkılarak elde edilen pamuk yağı yemeklik yağ olarak kullanılır. Pamuk tohumu kaynatılıp içilirse vucüda kuvvet verir. Pamuğun yaprakları ve kökü kaynatılarak elde edilen su, bağırsakları yumaşatır. Fakat bağırsakların yanında rahim kaslarını da gevşeterek düşüğe sebep olabileceği için hamileler kullanmamalıdır.
Pamuk bu kadar faydalı olabileciğini hiç tahmin etmemiştim