Çok yıllık otsu bir bitki olan ekinezya 140 santimetre civarına kadar boyatabilmektedir. Genelde dik büyüyen bitkinin, E. Purpurea cinsi yatay büyüme göstermektedir.
Bir öbek etrafında birden fazla dallara ayrılarak büyüyen bitkinin her dalında çoğunlukla bir tek çiçek yer almaktadır. Ekinezya bitkisinin en ucuna yerleşmiş olan çiçek bir; dairesel eksen etrafına dizilmiş taç yaprakları barındırır. Bu taç yaprakların rengi sarıdan tutun mor renge oradan kırmızı ve dahi beyaza kadar çeşitlilik gösterir. Ancak ekinezya şifalı bitkisinin rengi kızıla doğru giden eflatundur dense yeridir.
Taç yaprakların hemen dip kısmından başlayan tüysü daire genelde kahverengi olmakla birlikte genelde bu dairesel alanın rengi taç yapraklara göre farklılık göstermektedir. Merkeze doğru belirli bir helezonik geometri gösteren bu kısım bitkinin birden fazla olan tohum ve tohum taslaklarını barındırmaktadır. Bu tohum taslakları uç kısımlara doğru hafif dikenimsi bir hal alır ki yunanca “echinos”(dikenli, dikenimsi) köklü kelime bu durumu ifade eder. Ekinezya (Echinecea) adı Yunancadan türemiştir.
Ekinezya şifalı bitkisinin toprağa değdiği yerde öbeklenmiş olan yaprakları ise mekik şeklindedir. Yaprak kenarlarının tırtıklı yapısı bir testere ağzını andırır. Genelde tüylü bir yapıya sahip olan ekinezya yaprakları klasik karasal iklim tipi yaprak özelliklerini bünyesinde barındırır. Ancak bazı ekinezya türlerinde yapraklar yok denecek kadar az tüylenme gösterir. Bu durum oldukça az rastlanan bir durumdur.
Ekinezyanın Tarihçesi:
Ekinezya şifalı bitkisi kuzey Amerika yerlileri tarafından özellikle yılan sokmalarında, ağrılı hastalıklarda ve daha fazla ekinezyanın faydalarıoranda da soğuk algınlığı gibi hastalıkların tedavisinde kullanılıyordu. 1930’lu yıllara gelindiğinde modern Avrupa ve Amerika’da bu bitki özellikle şarbon hastalığının tedavisi ve ağrı kesici etkisi nedeniyle popüler olmuştu. İsviçreli bir bilim adamının tesadüfen öğrendiği bir bilgi ise ekinezyanın modern tıbbın hizmetine soğuk algınlığı tedavisinde kullanılmak üzere girmesine neden oldu.
Ekinezya kuzey Amerika yerlileri tarafından
Soğuk algınlığının
Yılan sokmalarının,
Ağrılı durumların
Öksürüklü hastalıkların
Boğaz ağrısı ve baş ağrılarının tedavisinde kullanıldı.
Günümüzde ekinezya hakkında dünyanın hemen hemen bütün ülkelerinde araştırmalar yapılmaktadır. Özellikle modern tıbbın destekleyici bitkilerinden birisi de ekinezyadır.
Ekinezya şifalı bitkisinin etken maddeleri.
ABD Merkezli Connecticut üniversitesinde yapılan çalışmalarda elde edilen verilere göre ekinezya şifalı bitkisinde 14 çeşit Ekinezya köküetken madde tespit edilmiştir. Bu 14 çeşit etken madde ekinezya türlerine göre farklılık göstere bilmektedir.
Ancak yapılan detaylı çalışmalar sonucunda özellikle değişik yapıdaki polisakkaritlerin, alkylamides ve cichoric asit in ekinezyada bulunan en önemli etken maddeler olduğu anlaşılmıştır(Dr Michael Murray). Yani ekinezyanın şifalı bitki olarak değerini artıran faktör bu üçlüdür.
Caftaric ve cichoric asit ekinezya bitkisinin iki bilinen fenol bileşikleridir. Bu bileşikler ekinezya da daha çok kök kısmında bulunmaktadır.
Ekinezyanın faydaları ve kullanıldığı yerler.Ekinezya domuz gribi
Özellikle soğuk algınlığı vakalarında,
Grip nezle gibi viral hastalıklarda,
Üst solunum yolları hastalıklarında,
Vücudun savunma sisteminin güçlendirilmesinde,
Ağrılı durumlarda,
İltihaplı hastalıklarda(artrit ve iltihaplı durumlarda)
Yılan, akrep vb böcek sokmalarında
Deride meydana gelen alerjik durumlarda.
Bağışıklık sisteminin güçlendirilmesinde.
Ekinezyanın kullanılması sakıncalı olan durumlar.
Ekinezya otoimmün hastalığı olan bireylerde kesinlikle kullanılmamalıdır. Otoimmün hastalığı vücudun bağışıklık sistemiyle Ekinezyanın Faydalarıalakalıdır ve ekinezya kullanan bireydeki bağışıklık sistemini uyarmakta ve bağışıklık mekanizmalarını harekete geçirmektedir.
Ayrıca ekinezya 1 yaşın altındaki çocuklarda kullanılmamalıdır. Çünkü 1 yaşın altındaki çocukların bağışıklık sistemleri olgunlaşmamış olacağından ciddi yan etkiler görülmesi kuvvetle muhtemeldir.
Diğer yandan ekinezyanın 1–12 yaş arası çocuklarda kullanılabileceği bildirilmişse de kullanılmamasının daha doğru olacağı kanaati daha yaygındır. Çünkü 1–12 yaş arası çocuklarda ekinezyanın etkileri daha tam olarak bilinmemektedir. Bu konuda yeterli veri yoktur.
Ekinezya hiç ara verilmeden 10 gün den fazla kullanılmamalıdır. Bazı kaynakların bu süreyi haftalarla ölçtüğünü görürüz ancak burada yayınlanan bilgilerin ABD ve Avrupa üniversitelerinden değişik yayınlar taranarak yazıldığını unutmayınız. Tedbirli olmakta fayda vardır.
Eğer sürekli ilaç kullanılan bir rahatsızlığınız varsa ekinezya kullanmadan önce mutlaka doktorunuza başvurunuz.(Biz ilaçlarla birlikte şifalı bitkilerin bilinçsizce tüketilmesin tavsiye etmiyoruz.)
Ekinezyanın hamilelerde ve emziren annelerde kullanımı doğru değildir.
(lütfen buraları dikkatli okuyunuz günde en az 4–5 kişi “ hamleyim kullansam zararı olur mu?” diye soruyor) bitkiler.gen.tr
Ekinezyanın Kullanım Şekilleri.
Ekinezya genelde çay olarak tüketilmektedir. Ancak etken maddelerini içerir tabletler ve kapsüllerinin satıldığı bilinmektedir. Ekinezya çayıAktarlarda kuru halde satılan ekinezyanın nasıl kullanılacağını yine alışverişi yaptığınız aktardan öğrenebilirsiniz.
Bazı durumlarda ekinezya ezilerek haricen( vücut içerisine alınmadan deriye sürülerek) kullanılmaktadır. Sivilce, derma, deri alerjileri böcek sokmaları bunlara örnektir.
Son olarak:
Her şifalı bitki de olduğu gibi bu bitkide de dikkatli tüketim şarttır.
Özellikle şunu unutmayınız ki insan vücudu kişiden kişiye farklılık gösterir ve ekinezya da kimine çok iyi gelebildiği gibi kimi için ise kâbusa dönüşebilir. Ekinezya kullanırken vücudunuzu iyi takip edin ve olumsuzlukla karşılaşırsanız hemen kullanımı kesin. Özellikle domuz gribi gibi vakaların yaygınlaştığı şu aylarda grip belirtilerini görür görmez ekinezya kullanmaya başlayın ve grip geçer geçmez de ekinezya kullanımını durdurun.
Çocuklarda hamilelerde ve emziren annelerde kesinlikle kullanmayın.
Ekinezya genelde çay olarak tüketilir.