Bitki Adı: Kişniş
Latincesi: Coriandrum sativum
Diğer Adları: Aşotu, Kişnişotu
Detaylı Açıklama:
Maydanozgiller familyasindandir. Anayurdu Akdeniz havzasi olup günümüzde birçok yerde ve ülkemizde yabani bitki ya da kültür bitkisi olarak yetismektedir. 60 cm’ye kadar boylanabilen biryillik otsu bitkidir. Gövdesi yuvarlak kesitli, boylamasina oluklar halinde çizgili, soluk yesil renkli ve dallara ayrilan yapidadir. Bitkinin alt ve üst bölümündeki yapraklari farkli görünüste olur. Alt yapraklari maydanoz bitkisininkilere benzer. Hafif tüylü, tuhaf ve pek de hos olmayan koku tasirlar. Bitkinin üst kesimindeki yapraklari ip gibi ince ama düzgün kesimli ve gene hos olmayan keskin ve tuhaf kokulu olurlar. Yaz basi ile ortasi arasinda gevsek semsiyeler olusturarak açan, beyaz ya da pembemsi açik mor renkli küçük çiçekleri olgunlasinca, 2-7 mm. çapinda yuvarlak, açik kahverengi tohum kilifini tasiyan kokulu, kuru meyvelere dönüsür. Bol günesli yerleri, bitek ve hafif topraklan seven kisnis bitkisi, bitkiler.gen.tr tohumlari sonbaharda ekilerek çogaltilir. Ancak, çapraz döllenmeyle bitkinin yozlasmasi meydana geleceginden, rezeneden uzak yerlere ekilmesine dikkat edilmelidir.
Kisnisin tohumunu tasiyan meyvesinde nisasta, tanen, sekerler, sabit ve uçucu yaglar bulunur. Uçucu yaginda yüksek oranda coriandrol ile düsük oranda geraniol, borneol, pinen, phelladron ve asetik asit vardir. Kisnis tohumlan pastacilikta, baharat olarak bazi çorba ile yemeklerin hazirlanmasinda, içki endüstrisinde ve kisnis sekerinin yapiminda kullanilir. Bazi yerlerde bitkinin körpe yapraklari salata ve güveçte pisen yemeklerekatilir. Gövde ve kökü de sebze gibi pisirilip yenir.
Tibbi Etkileri ve Kullanimi
Eski Misir papirüsleri, Çince ve Sanskritçe metinlerde ve hatta Incil’de sagliga yararli etkilerinden övgüyle söz edilen kisnisin, tibbi etkileri ve bunlardan yararlanma yöntemleri söyle siralanabilir:
• Kisnis tohumlari içerdigi yaglarla mideyi uyarir; istahi açar, sindirimi kolaylastirir ve hazimsizliga iyi gelir.
• Ayni nedenle mide ve bagirsaklardaki gazi söktürür.
• Aniden baslayan mide ve karin agrilarini bastirir.
• Özellikle çocuklarda diyareyi kesici etkiler yapar.
• Hafif yatistirici etkisi vardir.
Kisnisin bu etkilerinden yararlanmak üzere, bitkinin çiçek semsiyeleri yaz sonunda alinir ve tohumlarinin olgunlasmasi için gölgeli ve havadar yerde bir süre itekletilir. Sonra semsiyeler basasagi edilerek bir kagidin üzerine sallanir ve dökülen tohumlan toplanir. Bunlardan ya da piyasadan alinan kisnis tohumlarindan 1 tatli kasigi kadari biraz ezilerek 1 bardak kaynar suya dökülür. Kabin üzeri sikica kapatilarak 5 dakika süreyle demlendirilir. Bu sekilde elde edilen infüzyon, yemeklerden önce birer bardak olarak içilir. Ayni etkilerinden yararlanmak için, tohumlari yemeklerden önce agizda çignenebilir.
• Kisnis antiseptik (mikrop kirici) etkiler de tasir.
Bu etkisinden yararlanmak için yukarida tarifi verilen infüzyon, akne ya da yaralarin üzerine uygulanir.
